मित्रांनो, भारत सरकारने अनेक लोककल्याणकारी कार्यक्रम आणले,  मात्र त्यासाठी जो योजने अंतर्गत लोकांना वाटला जाणारा निधी हा त्या लाभार्थी पात्र लोकांना काही केल्या मिळत नव्हता. असा सरकारी निधी भ्रष्ट अधिकारी मधल्या मध्ये खायचे. त्यासाठी DBT हा कार्यक्रम राबवण्यात आला. (DBT full form in marathi)

DBT म्हणजे काय? | What is DBT? | DBT Full Form in Marathi

DBT म्हणजे डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर. हा एक कार्यक्रम आहे जो भारत सरकारने 1 जानेवारी 2013 रोजी सुरू केला आहे. DBT मधून सरकार अनुदान देत असलेल्या अनुदानांचे थेट हस्तांतरण लाभार्थींच्या बँक अकाउंटला होईल.

आपल्या देशातील अनेक नागरिक सोयी सुविधांपासून वंचित असतात. अशा ह्या वंचित लोकसंख्येला अनेक केंद्रीय योजनांतर्गत सबसिडीचे लाभ मिळतात. पण काहीवेळा मध्ये असणाऱ्या अधिकाऱ्यांच्या गैरवर्तनामुळे हा सरकारी योजनांचा निधी पात्र उमेदवारापर्यंत पोहोचू शकत नाही.

भ्रष्टाचारामुळे गरीब आणि वंचितांना सबसिडीचे होणारे नुकसान कमी करणे हे DBT चे उद्दिष्ट आहे. दुसऱ्या शब्दांत सांगायचे तर, सध्याच्या व्यवस्थेतील भ्रष्टाचाराची वाईट प्रथा थांबवण्यासाठी DBT आहे. भारत सरकारने सुरुवातीला 34 केंद्रीय योजनांसाठी DBT म्हणजेच डायरेक्ट बेनेफिट ट्रान्सफर कार्यक्रम सुरू केला.

DBT मुळेच GOI अनुदानाची रक्कम थेट लाभार्थ्यांना मिळते.  यामुळे निधी आपल्या खात्यात वळवणे आणि डुप्लिकेट पेमेंट ह्यासारख्या गैरप्रकारांना दूर करण्यात मदत झाली आहे.

नावाप्रमाणेच, सरकार DBT चे लाभ थेट अंतिम लाभार्थ्यांच्या बँक अकाउंटला ट्रान्सफर करते.  त्यामुळे, ही आधारशी जोडलेली बँक अकाऊंटस् आहेत जी योग्य लाभार्थींची ओळख स्पष्ट करतात.

डीबीटी चे फायदे काय? | Benefits of DBT

DBT चा उद्देश त्याचे उपयोग आणि फायदे आपल्यासारख्या अनेक सामान्य लोकांसाठी जास्त आहेत. DBT कार्यक्रम लाभार्थी आणि सरकार ह्या दोघांसाठीही अनेक फायदे आहेत, जसं की,

• डीबीटीमुळे पारदर्शकता येते आणि अनुदान वितरणातील गैरप्रकार दूर होतात. त्यामुळे फसवणूक आणि घोटाळे कमी होण्यास मदत होते.

• DBT योजना दारिद्र्यरेषेखालील पात्र उमेदवारांना सबसिडी सुरक्षित करण्यात मदत करते. त्यामुळे सरकार लक्ष्यित लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचू शकते.

• DBT निधीच्या वितरणातून होणारी चोरी संपवते आणि सरकारी निधीचा गैरवापर रोखते.

• DBT मध्ये अनेक केंद्रीय योजनांचा समावेश आहे. यामध्ये राष्ट्रीय बालकामगार प्रकल्प विद्यार्थी शिष्यवृत्ती, एलपीजी अनुदान, धनलक्ष्मी योजना, जननी सुरक्षा योजना इत्यादींचा समावेश आहे.

• DBT हे एक मजबूत पेमेंट आणि सामंजस्य प्लॅटफॉर्म आहे जे एकाधिक संस्थांसह एकत्रित केले आहे. हे RBI, NPCI, 500+ सार्वजनिक, खाजगी क्षेत्र, प्रादेशिक/ग्रामीण बँका आणि सहकारी बँकांसह एकत्रितपणे काम करते.

• COVID-19 मदत अनुदान देण्यासाठी लोकांपर्यंत पोहोचण्यासाठी DBT हे एक उत्तम साधन म्हणून उदयास आले. परिणामी, पब्लिक फायनान्शियल मॅनेजमेंट सिस्टम (PFMS) टीमने डिजिटल पेमेंट तंत्रज्ञान वाहन वापरून रोख रक्कम हस्तांतरित केली. केंद्रीय योजना (CS) आणि केंद्र प्रायोजित योजना (CSS) अंतर्गत PFMS काम करते.

DBT कार्यक्रम कसा काम करतो? | How DBT Works?

DBT हा एक सुनियोजित आणि चांगल्या प्रकारे एकत्रित कार्यक्रम आहे. हे इतर केंद्रीय संस्थांच्या सहकार्याने काम करते. भारताच्या नियोजन आयोगाने त्याची रचना केली आहे आणि ते खालील नेटवर्क पद्धतीने कार्य करते.

कंट्रोलर जनरल ऑफ अकाउंट्सचे कार्यालय केंद्रीय योजना योजना मॉनिटरिंग सिस्टम (CPSMS) लागू करते. GOI CPSMS च्या मदतीने लाभार्थ्यांची यादी तयार करते. हे DBT राउटिंगसाठी सामान्य व्यासपीठ म्हणून कार्य करते.

DBT शी संबंधित सर्व संबंधित ऑर्डर CPSMS वेबसाइटवर देखील उपलब्ध आहेत.

लाभार्थ्यांची यादी डिजिटल स्वाक्षरी केलेली आहे. आधार ओळख वापरून लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यांमध्ये पेमेंटची प्रक्रिया केली जाते. त्याद्वारे, आधार पेमेंट ब्रिज बनतो आणि DBT NPCI च्या सहकार्याने कार्य करते.

DBT RBI आणि खाजगी, सार्वजनिक, सहकारी आणि प्रादेशिक बँकांचा समावेश असलेल्या अनेक बँकांसह कार्य करते. आधार उपलब्ध नसल्यास सरकार बँक खाते क्रमांकांद्वारे पेमेंटची प्रक्रिया देखील करते.

डीबीटी फंड ट्रान्सफर ऑर्डर, इतर एमआयएस-संबंधित कार्ये इत्यादीद्वारे पेमेंट सुरू करते. MNREGA, PM-AWAS, PM-KISAN, DBT-PAHAL, इत्यादी ही DBT मुळे लाभ झालेल्या वर्कफ्लो-आधारित प्रणालींची काही उदाहरणे आहेत.

GOI ने एक प्रायोगिक प्रयोग केला आणि एकदा त्याचे सकारात्मक परिणाम दिसून आले, तेव्हा त्याने कार्यक्रमाचा विस्तार केला

GOI ने DBT कार्यक्रम विविध टप्प्यात राबवला. सरकारने पहिला टप्पा 43 जिल्ह्यांमध्ये राबवला आणि नंतर तो 78 जिल्ह्यांमध्ये वाढवला. टप्प्याटप्प्याने विस्तारामुळे स्थिर वाढ होण्यास तसेच कार्यक्रमांची कामगिरी आणि यश मोजण्यात मदत होते

सरकार नवीन कल्याणकारी योजना आणत राहते आणि विद्यमान कार्यक्रमाचा विस्तार म्हणून त्यांना DBT अंतर्गत समाविष्ट करते.

डायरेक्ट बेनेफफिट्स ट्रान्सफर (DBT) ने सबसिडीची चोरी आणि उशीर कमी करण्यात मदत केली आहे. हे विविध माध्यमांद्वारे तसेच थेट फंड ट्रान्सफरमुळे शक्य झालं.  प्रशासकीय कार्यालयांच्या अनेक पदाधिकाऱ्यांनी गायब केलेला फंड अंतिम लाभार्थीपर्यंत पोहोचेपर्यंत DBT मदत करते.

तर GOI ने कल्याणकारी योजनांमध्ये निधीचा जलद आणि योग्य प्रवाह यासाठी सिस्टिमची पुनर्रचना केली. आता योजनेचा पैसा GOI च्या खजिन्यातून लाभार्थ्यांच्या बँकेत थेट ट्रान्सफर केला जातो.

DBT योजना | DBT Scheme in Marathi

DBT पोर्टलवर आधार लिंक्ड सेवांमध्ये (आधार सक्षम सेवा) एकूण 36 सेवा आहेत आणि 460.35 कोटी लोकांनी या सेवांचा लाभ घेतला आहे. सध्या DBT पोर्टलवर 52 मंत्रालयांद्वारे 380 योजना सुरू केल्या जात आहेत.

या योजनांमध्ये शेतकरी, पेन्शनधारक, विद्यार्थी, महिला आणि मुले, युवक, कौशल्य आणि रोजगार आणि इतर सर्व क्षेत्रांचा समावेश आहे. योजनांची तपशीलवार माहिती घेण्यासाठी DBT योजना यादीवर क्लिक करा. येथे तुम्ही सर्व राज्यांसाठीच्या योजना पाहू शकता आणि त्यांचा लाभ घेऊ शकता.

DBT योजना साठी कागदपत्रे | Documents Required for DBT

जर तुम्हाला डीबीटीशी संबंधित सेवांचा लाभ घ्यायचा असेल, तर तुम्हाला खालील कागदपत्रे असणे आवश्यक आहे.

• तुम्हाला या योजनेचा लाभ घ्यायचा आहे त्या राज्यातील तुम्ही रहिवासी असले पाहिजे.

• मोबाईल नंबर

• बँक खाते पासबुक

• ई – मेल आयडी

• आधार क्रमांक

• योजनेसाठी इतर विहित कागदपत्रे जी तुम्हाला अर्ज करताना कळतील.

DBT योजनांसाठी ऑनलाइन अर्ज कसा करावा? | How to Apply for DBT Scheme?

जर तुम्हाला डीबीटीशी संबंधित सर्व सेवांचा लाभ घ्यायचा असेल आणि ऑनलाइन अर्ज करायचा असेल, तर तुम्हाला आधी डीबीटीच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल. https://dbtbharat.gov.in/

• यानंतर, तुम्हाला वर दिसणार्‍या ऑनलाइन अर्जाच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• आता तुमच्या स्क्रीनवर असे एक पेज दिसेल, ज्या कॅटेगरी साठी तुम्हाला फायदे मिळण्यास स्वारस्य आहे त्यावर क्लिक करा.

• यानंतर, निवडलेल्या कॅटेगरीशी संबंधित अनेक योजना तुमच्या समोर येतील.

• ह्या प्लॅनमधून तुम्हाला तुमच्यानुसार प्लॅन निवडावा लागेल आणि त्यापुढील क्लिक हेअरच्या पर्यायावर क्लिक करा.

• यानंतर, त्या योजनेशी संबंधित सर्व आवश्यक कागदपत्रे आणि पात्रता माहिती तुमच्या समोर येईल. जे वाचल्यानंतर तुम्ही त्या योजनेसाठी पात्र असाल तर खाली दिलेल्या बॉक्सवर टिक करा आणि Continue वर क्लिक करा.

• यानंतर, फॉर्ममध्ये संपूर्ण माहिती भरावी लागेल आणि आवश्यक कागदपत्रे अपलोड केल्यानंतर, फॉर्म पूर्ण करावा लागेल.

डीबीटी पेमेंटची स्टेटस कसा तपासायचा? | How to Check DBT Payment Status?

तुम्ही खालील स्टेप्स फॉलो करून पेमेंट स्टेटस तपासू शकता:

• सर्वप्रथम तुम्हाला DBT पोर्टलच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी लागेल.

• वेबसाइटवर आल्यानंतर तुम्हाला डीबीटी पेमेंट्सच्या विभागात यावे लागेल.

• या पेजवर आल्यानंतर तुम्हाला सिटीझन कॉर्नरच्या विभागात Know Status of DBT Payments (केवळ PFMS वरील योजनांसाठी) पर्याय दिसेल, त्यावर क्लिक करा.

• पुढच्या पेजवर आल्यानंतर तुमच्यासमोर एक फॉर्म उघडेल. यामध्ये तुम्हाला बँकेचे नाव, खाते क्रमांक आणि कॅप्चा कोड टाकावा लागेल आणि नोंदणीकृत मोबाईल क्रमांकावरील ओटीपी पाठवा या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• तुमच्या रजिस्टर मोबाईल नंबरवर एक OTP येईल, तुम्हाला तो प्रविष्ट करून सबमिट करावा लागेल.

• हे केल्यानंतर, तुमची DBT सरकारी पेमेंट स्टेटस तुमच्या समोर दिसेल.

डीबीटी हेल्पलाइन क्रमांक | DBT Helpline Number

तुम्हाला डीबीटीशी संबंधित कोणत्याही प्रकारची चौकशी असल्यास, कोणत्याही प्रकारची समस्या किंवा प्रश्न असल्यास, तुम्ही यासाठी थेट डीबीटीच्या अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधू शकता.

यासाठी सर्वप्रथम तुम्हाला डीबीटीच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी लागेल. त्यानंतर Contact Us वर क्लिक करा.

यानंतर, तुम्हाला सर्व अधिकाऱ्यांचे फोन नंबर आणि ईमेल आयडीसह त्यांचे नाव आणि पद मिळेल. ज्यांच्यावर तुम्ही संपर्क करू शकता. जसे आपण खाली पाहू शकता.dbt scheme in marathi.

DBT लिंक्ड बँक खात्याशी आधार लिंक आहे की नाही हे कसे जाणून घ्यावे? | How to Check Aadhar link status to DBT Linked Account?

डीबीटीमधून येणारे पैसे थेट खात्यात येतात. आणि फक्त एक खाते DBT शी लिंक केले जाऊ शकते.

यासाठी तुम्ही तुमचे आधार कार्ड खात्याशी लिंक केले पाहिजे. आधार कार्ड तुमच्या खात्याशी लिंक झाले आहे की नाही हे जाणून घ्यायचे असेल, तर तुम्हाला हे करावे लागेल –

• सर्व प्रथम DBT च्या अधिकृत वेबसाइटवर जा.

• यानंतर, तुम्हाला वर दिसणार्‍या नागरिकांचे बँक खाते-आधार लिंकिंग स्टेटस पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

• आता असे एक पेज तुमच्या समोर उघडेल.

• तुम्हाला तुमचा आधार क्रमांक टाकावा लागेल आणि खाली दिलेला कॅप्चर कोड टाकावा लागेल आणि नंतर Send OTP वर क्लिक करा.

• आता तुमच्या आधार कार्डशी लिंक केलेल्या मोबाईल नंबरवर OTP येईल. जे प्रविष्ट करणे आवश्यक आहे. आणि सबमिट वर क्लिक करा.

• आता खात्याचे स्टेटस तुमच्यासमोर येईल की ते आधार कार्डशी लिंक झाले आहे की नाही.

जर तुमचा मोबाईल नंबर आधारशी लिंक नसेल, तर तुम्ही आधी तुमचा आधार मोबाईल नंबरशी लिंक करा.

राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांची DBT कामगिरी रँकिंग जाणून घेण्याची प्रक्रिया यासाठी, सर्वप्रथम तुम्हाला डीबीटी इंडियाच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी लागेल.

वेबसाइटच्या होम पेजवर, रँकिंगच्या पर्यायामध्ये, तुम्हाला स्टेट्स/यूटी रँकिंगचा पर्याय दिसेल, त्यावर क्लिक करा. क्लिक केल्यानंतर, एक नवीन पेज उघडेल.

राज्यनिहाय यादी क्रमवारीची यादी तुमच्यासमोर नवीन पेजवर उघडेल.

केंद्रीय मंत्रालये/विभागांची DBT कामगिरी रँकिंग जाणून घेण्याची प्रक्रिया

सर्वप्रथम तुम्हाला डीबीटी इंडियाच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी लागेल.

वेबसाइटच्या होम पेजवर रँकिंगच्या पर्यायामध्ये तुम्हाला मिनिस्ट्री रँकिंग्सचा पर्याय दिसेल, त्यावर क्लिक करा. क्लिक केल्यानंतर, पुढील पृष्ठ उघडेल.

DBT योजना लॉगिन प्रक्रिया | DBT Login process

लॉग इन करण्यासाठी, प्रथम तुम्हाला डीबीटी इंडियाच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी लागेल.

वेबसाइटच्या होम पेजवर तुम्हाला Login चा पर्याय दिसेल, त्यावर क्लिक करा. क्लिक केल्यानंतर, पुढील पृष्ठ उघडेल.

DBT लॉगिन

• तुमच्या समोर लॉगिन फॉर्म उघडेल, यामध्ये तुम्हाला यूजर नेम आणि पासवर्ड टाकून कॅप्चा कोड टाकावा लागेल, त्यानंतर तुम्हाला लॉग इन करावे लागेल.

• फीडबॅक देण्यासाठी, तुम्ही प्रथम DBT च्या अधिकृत वेबसाइटला भेट दिली पाहिजे.

• वेबसाइटच्या होम पेजवर तुम्हाला फीडबॅकचा पर्याय दिसेल, त्यावर क्लिक करा. क्लिक केल्यानंतर, नवीन पेज उघडेल.

• फीडबॅक फॉर्म तुमच्या समोर उघडेल, यामध्ये तुम्हाला विनंती केलेली माहिती टाकावी लागेल, त्यानंतर फॉर्म सबमिट करावा लागेल.

तर मित्रांनो, ह्या लेखात आम्ही तुम्हाला डीबीटी म्हणजे काय हे सांगितलं आहे? सगळी माहिती दिली आहे. आशा आहे की तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल.

DBT full form in marathi, DBT म्हणजे काय?, डीबीटी चे फायदे काय?, DBT योजना, dbt scheme in marathi शी संबंधित हि माहिती वाचून आपल्याला जर फायदा झाला असेल आणि जर हि माहिती आपल्याला आवडली असेल तर मित्रांच्यासोबत शेअर करायला विसरू नका.